اگر مجبور به شب‌كاري هستيد...
علاوه بر آن، برخي كارخانه‌هاي بزرگ نيز بخشي از پرسنل و كارگران خود را در شيفت شب به كار مي‌گيرند تا خط توليد به اصطلاح نخوابد. به طور اصولي بايد براي شب‌كاران حقوق و مزاياي بيشتري در نظر گرفته شود، اما متاسفانه اين استاندارد براي برخي كاركنان شب‌كار رعايت نمي‌شود و از شب‌كاري فقط طعم تلخي و دشواري‌هايش به مذاق شب‌كاران جامعه ما مي‌ماند. كاركردن هنگام شب در نگاه اول مخالف شرايط طبيعي بدن انسان است و همين موضوع ريشه بسياري از مشكلات جسمي و رواني دامنه‌دار براي شب‌كاران مي‌شود.
ايجاد اختلال در چرخه طبيعي و ريتم خواب و بيداري بدن مجموعه‌اي از عوارض را براي شب‌كاران رقم مي‌زند. هورمون‌هاي خواب و بيداري در بدن كه با فرمان سيستم عصبي ترشح مي‌شوند، يك ريتم دائمي براي هشياري و بيهوشي را دنبال مي‌كنند كه مقاومت در برابر خواب شبانه و موكول‌كردن آن به ساعات روز، اين ريتم تكرار شونده را مختل مي‌كند. بدن هنگام خواب شبانه شرايطي فراهم مي‌آورد تا سلول‌ها، بافت‌ها و اندام حياتي نظير ريه، كبد و دستگاه گوارش به دفع مواد زائد بپردازد و به شرايط عادي بازگردد. جابه‌جايي ساعات خواب شبانه اين شرايط را از بين مي‌برد. هنگام شب به فرمان مغز در بدن هورمون ملاتونين ترشح مي‌شود كه نقشي كليدي در جلوگيري از تشكيل توده‌هاي سرطاني دارد. بيداري هنگام شب و در حقيقت قرار گرفتن زيرنور مصنوعي طي ساعات تاريكي مانع ترشح ملاتونين مي‌شود و بي‌دليل نيست كه احتمال ابتلا به سرطان پروستات در مردان شب كار افزايش مي‌يابد.
نتايج مطالعات متعددي كه درباره تاثير شب‌كاري بر سلامت انجام گرفته است، بر نگراني‌ها مي‌افزايد. افراد شب‌كار به طور ميانگين حدود 5 سال كمتر از همكاران روزكار خود عمر مي‌كنند و خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و عروقي در آنان تا 40 درصد بيشتر است.
از اين‌رو در برخي كشورهاي توسعه‌يافته برنامه‌هايي براي تشويق يا الزام كارفرمايان به طراحي ساعات كاري «دوستدار خواب» پيگيري مي‌شود. ساعات كاري «دوستدار خواب» به طور معمول از اوايل صبح تا نيمه‌شب را در بر مي‌گيرد و حق 8 ساعت خواب شبانه را براي كاركنان محفوظ مي‌دارد.
بخشي از حوادث كاري در ساعات شب اتفاق مي‌افتد. كشمكش دروني و بيروني بدن براي خواب و هشياري قدرت تمركز و دقت كاري را پايين مي‌آورد و خواب‌آلودگي هنگام پرداختن به اغلب مشاغل، عامل اصلي بروز سوانح است.
شب‌كاران بايد برنامه زندگي خود را براساس كارشان مناسب‌سازي كنند. حتي‌الامكان از پرداختن به كارهاي سخت طي روز اجتناب كنند و بدنشان را در حالت آرامش نگه دارند.
پس از شب‌كاري، بدن به يك خواب خوب نياز دارد كه از مزاحمت‌هايي نظير سروصداي اعضاي خانواده، زنگ تلفن و... مصون باشد. بايد ساعات مشخصي از روز به خواب اختصاص يابد و به مدت خواب توجه شود تا بدن فرصت كافي براي بازسازي سلول‌ها و اندام‌ها داشته باشد. بهتر است شب‌كاران پيش از شروع يك شيفت كاري جديد، چرت كوتاهي داشته باشند و به تناوب از مرخصي خود استفاده كنند تا شب‌كاري به يك روند مخرب و بلندمدت تبديل نشود.
برخورداري از مراقبت‌هاي پزشكي و روان‌شناسي كه بايد توسط كارفرمايان مهيا شود، رانندگي نكردن پس از پايان ساعت كاري و نوشيدن مقدار زياد چاي و قهوه يا استفاده از هر نوع محرك ديگري براي مقابله با خواب‌آلودگي، ساير ضرورت‌ها براي شب‌كاران است.
همچنين اصلاح رژيم تغذيه براي شب‌كاران ضروري است و در صورت رعايت برخي اصول مي‌تواند از آثار شب‌كاري بر جسم و روان بكاهد. هنگام شب بايد معده‌تان سبك باشد چون خوردن غذاهاي سنگين علاوه بر ايجاد خواب‌آلودگي، دفع سموم را دشوار مي‌سازد. بهترين خوراك شب‌بيداران ميوه، سبزيجات تازه و لبنيات است. اگر مي‌خواهيد غذاي مفصلي بخوريد، نان بر برنج ارجحيت دارد. در مقابل غذاهاي شور، چرب، پرادويه و بويژه فرآورده‌هاي گوشتي آماده نظير كالباس، سوسيس و همبرگر بدترين غذاها براي شب‌كاران است. معده انسان در طول شب به استراحت نياز دارد و نبايد آن را با خوردن غذاهاي ديرهضم به زحمت انداخت.
نوشيدن آبميوه‌هاي تازه نيز براي شب‌كاران مفيد است. ميوه‌ها طي هر ساعتي از شبانه‌روز كه مصرف شوند، به دفع سموم بدن كمك مي‌كنند و در حقيقت دوست كبد هستند. ديگر اين كه نوشيدن شير براي شب‌كاران در هر ساعتي از شبانه‌روز بسيار توصيه شده است.
جام جم
........::: مدیریت وبلاگ :::........