نارسايي پيشرفته برخي ارگان‌هاي بدن مانند قلب، ريه و‌كبد مي‌تواند منجر به كيفيت پايين زندگي بيمار و درنهايت مرگ بسيار زودرس او شود.در اين گونه موارد تنها راه نجات بيمار پيوند ارگان است. تهيه ارگان دچار مشكل، معمولا از بيماران مرگ مغزي امكان‌پذير است.

از طرفي با اهداي تمام يا بخشي از بافت بيمار مرگ مغزي مي‌توان باعث افزايش كيفيت زندگي بيماران نيازمند شد. بر اساس آمار شبكه فراهم‌آوري اعضاي پيوندي ايران، يك تا 5 درصد مرگ‌هاي بيمارستاني و 10 تا 15 درصد مرگ‌هاي ICU با مرگ مغزي همراه است و فاصله كوتاهي بين زمان ايجاد مرگ مغزي و مرگ قلبي وجود دارد. در اين فرصت طلايي بين شروع مرگ مغزي تا توقف ضربان قلب كه كمتر از 2 هفته به طول مي‌انجامد خانواده بيمار مرگ مغزي فرصت دارند تا با اهداي عضو عزيزشان نجات بخش زندگي بيماران باشند. اين موضوع از آنجا اهميت دوچندان مي‌يابد كه بدانيم هر ماه بيش از 100 نفر به فهرست بيماران نيازمند پيوند اضافه مي‌شود و متاسفانه بسياري از آنها در انتظار عضو پيوندي فوت مي‌كنند.در اين ميان چند پرسش متداول و شايع درباره مرگ مغزي به شرح زير هستند.

1 - كما چيست؟ آيا همان مرگ مغزي است؟

كما در واقع يك نوع اختلال كاركرد مغز است. در اين شرايط شخص دچار كاهش شديد سطح هوشياري مي‌شود و به هيچ يك از تحريكات پيرامونش، پاسخ نمي‌دهد. در كما شانس بهبودي براي برخي بيماران وجود دارد، در صورتي كه در مرگ مغزي مرگ حتمي و غيرقابل برگشت است.

2 - آيا موردي از مرگ مغزي بوده است كه بهبود يافته باشد؟

خير. امكان بهبودي و بازگشت بيمار مرگ مغزي به هيچ عنوان وجود ندارد. اگرچه پس از مرگ مغزي اعضاي بيمار ازجمله قلب، كبد و كليه‌ها هنوز داراي عملكرد هستند، اما به تدريج طي چند روز از كار خواهند افتاد. بيمار مرگ مغزي بدون استفاده از دستگاه تنفسي مصنوعي قادر به تنفس نخواهد بود، ضربان قلب به كمك اين دستگاه ادامه مي‌يابد تا اعضاي اهدايي براي پيوند در شرايط مطلوب حفظ شوند.

3 - چگونه مي‌توان در فهرست انتظار پيوند عضو قرار گرفت؟

بيماران نيازمند به پيوند مي‌توانند به واحدهاي پيوند وابسته به دانشگاه‌هاي علوم پزشكي سراسر كشور مراجعه كنند.

4 - چه كسي اولويت دريافت عضو پيوندي را در زمان اهدا خواهد داشت؟

افزون بر سازگاري خوني و بافتي بيمار، وخامت شرايط باليني و طول مدت انتظار در فهرست پيوند، فاصله مكاني شخص از واحد فراهم‌آوري عضو پيوندي نيز در اولويت‌بندي و انتخاب گيرنده عضو پيوندي نقش دارد.

5 - چگونه شبكه فراهم‌آوري اعضاي پيوندي از وجود مرگ مغزي مطلع خواهد شد؟

بنا بر قانون، كليه بيمارستان‌هاي سطح كشور اعم از دولتي و غيردولتي موظفند موارد مرگ مغزي را به اطلاع اين شبكه برسانند.

6 - آيا پيوند عضو ميان جنس‌ها و نژادهاي مختلف امكان‌پذير است؟

بله، اهداي عضو جداي از جنسيت يا نژاد صورت مي‌گيرد.

7 - آيا ممكن است بدن فرد گيرنده عضو پيوندي را رد كند؟

بله، به طور كلي آمار موفقيت پيوند در اكثر موارد بيش از 70 درصد گزارش شده است.

8 - اگر عضو پيوندي توسط بدن فرد گيرنده رد شود چه خواهد شد؟

اكثر مواقع در صورت تشخيص به موقع رد پيوند، امكان درمان آن وجود خواهد داشت.

9 - آيا هزينه‌هاي مربوط به برداشت و انتقال عضو بر خانواده فرد اهداكننده تحميل مي‌شود؟

خير، تامين كليه هزينه‌ها به عهده وزارت بهداشت و درمان است.

10 - آيا دين من اهداي عضو را تاييد مي‌كند؟

بله، تمامي اديان بر اين باورند كه عمل اهداي عضو يك حركت خداپسندانه و عشق به همنوع محسوب مي‌شود.

11 - فردي كه بيماري زمينه‌اي دارد نمي‌تواند اهداكننده باشد؟

تصميم‌گيري در اين مورد را به تيم‌هاي فراهم‌آوري واگذار كنيد.

 

دكتر كتايون نجفي زاده رئيس واحد فراهم‌آوري اعضاي پيوندي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي